Aλήθεια, πόσο συνηθισμένο είναι η γενεσιουργός αιτία μια ολόκληρης ζωγραφικής σειράς, να είναι ταυτόχρονα και η αιτία που δημιουργήθηκε μια άλλη διαφορετική συνθήκη, όπως αυτή της νεοελληνικής εμπειρίας;
Προφανώς δεν είναι. Αλλά εκεί έγκειται η ιδιαιτερότητα και η σημαντικότητα αυτών των έργων. Τα ιστορικά παραλειπόμενα είναι σχεδόν γνωστά: ο Μακρυγιάννης συνεργάζεται με τον Ζωγράφο και προσπαθούν να αναβιώσουν εικονογραφικά κάποιες φάσεις από τις επιμέρους μάχες, που έλαβαν χώρα κατά την περίοδο 1821-1827, οδηγώντας μάλιστα ο Μακρυγιάννης τον ίδιο τον καλλιτέχνη στα πεδία των συγκρούσεων. Τα περισσότερα έργα αυτής της σειράς, έχουν αυτό το συγκεκριμένο περιεχόμενο, και θα έλεγα ότι αποτελούν την ηθική δικαιολογητική βάση, αν όχι την ανανεωμένη συνέχεια, αφού πάλι συγκρούσεις αναπαριστά ένα ακόμη έργο, όπως αυτό της άλωσης της Κωνσταντινούπολης. Δείχνουν επομένως την καταγωγική τους δυναμική, αφού λειτουργούν ως ιστοριογραφική και ιδεολογική υπενθύμιση. Υπό την έννοια αυτή, έτσι επιμερίζονται όσοι πίνακες, ανασυνθέτουν διάφορα στιγμιότυπα από τον αγώνα του ’21.
Υπάρχουν, όμως και άλλα δύο θέματα, που δεν είχαν, ούτε την επί τόπου σύνθεση, ούτε τον πόλεμο ως θέμα. Πρόκειται για τo πρώτο και το τελευταίο αυτής της σειράς. Το ένα, που έχει τίτλο: “Η δικαία απόφασις δια την απελευθέρωσιν της Ελλάδος” και το άλλο: “Η Ελλάς ευγνωμονούσα γράφει εις την πλάκα της αθανασίας τα ονόματα των αγωνισθέντων υπέρ της ελευθερίας των φιλελλήνων” είναι έργα κατεξοχήν επαγωγικά, στο μέτρο που επιδιώκεται η εικονογραφική επιβεβαίωση μιας οιονεί διάχυτης ανάγκης να υποστηριχθεί η νέα κατάσταση πραγμάτων, επιδιώκοντας, ωστόσο, καταστεί απευθυντέα και ιδιαιτέρως σαφής στους υψηλούς παραλήπτες.
Σημειώνεται για την ιστορία ότι αυτήν τη σειρά πινάκων έλαβαν, εκτός από το Όθωνα, οι πρεσβευτές των τριών δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία), που υπέγραψαν το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, με το οποίο αναγνωρίσθηκε η ανεξαρτησία της χώρας.
Και είναι ακριβώς το θέμα της διανομής των έργων, που αποκαλύπτουν, όχι μόνο την πρόθεση, αλλά κυρίως την επιδιωκόμενη νομιμοποίηση, μέσω της δύναμης που έχουν οι εικόνες. Υπό την έννοια αυτή, μπορούμε να επισημάνουμε μια ενδιαφέρουσα, πρώιμη κατάταξη των έργων αυτών στην κατηγορία εκείνη, που ως στόχο είχε την παραγωγή επικοινωνιακής αποτελεσματικότητας.
